کارشناس بيماري‌هاي غير واگير مرکز بهداشت خوزستان با بيان اينکه يک نفر از هر سه نفر ۳۵ تا ۶۴ ساله و يک نفر از هر دو نفر در سن بالاي ۶۵ سالگي به فشار خون دچار مي‌شوند، گفت: فشار خون بالا از بيماري‌هايي نيست که بتوان آن را درمان قطعي کرد و پس از پايان درمان، زندگي را مانند گذشته ادامه داد بنابراين اين بيماري تا آخر عمر به مراقبت و توجه نياز دارد.
به گزارش
پايگاه خبري تحليلي پيرغار، زهرا عفراوي اظهار کرد: بيماري فشار خون بالا بي سر و صدا پيشرفت مي‌کند و عوارض خود را بر جاي مي‌گذارد. مشکلاتي که به دنبال اين بيماري رخ مي‌دهد، متنوع است و مهم‌ترين آن‌ها سکته قلبي، سکته مغزي، نارسايي قلبي، نارسايي کليوي، آنوريسم (اتساع عروقي) و تخريب شبکيه چشم است.
وي افزود: از سوي ديگر اگر فشار خون بالا به موقع تشخيص داده شود و درمان شود، کاملا قابل کنترل و مديريت خواهد بود.
فشارخون طبيعي چيست؟
عفراوي گفت: براي اينکه خون در سرخرگ‌ها جريان پيدا کند و مواد غذايي را به اعضاي مختلف بدن برساند، نياز به نيرويي دارد که خون را به گردش درآورد. اين نيرو، فشار خون ناميده مي‌شود و انقباض و انبساط عضلات قلب و سرخرگ‌ها اين نيرو را ايجاد مي‌کند. فشار خون يعني فشاري که از طرف خون به ديواره داخلي رگ‌هاي بدن وارد مي‌شود. اگر ديواره سرخرگ‌ها به دليل رسوب چربي توانايي انقباض و انبساط خود را از دست بدهند، فشار خون افزايش مي‌يابد.
وي بيان کرد: همه انسان‌ها بايد فشارخون عادي داشته باشند تا خون بتواند در رگ‌ها گردش عادي خود را انجام دهد. وقتي مي‌گوييم کسي فشار خون بالا دارد يا به بيماري فشار خون بالا مبتلا است، منظور اين است که شخص دچار افزايش فشار خون سرخرگي شده است. در اين وضعيت، قلب نيز بايد با شدت و قدرت بيشتري فعاليت کند.
کارشناس بيماري‌هاي غير واگير مرکز بهداشت خوزستان با بيان اينکه علت قطعي افزايش فشارخون در ۹۰ تا ۹۵ درصد موارد مشخص نيست، گفت: در مواردي که نمي‌توان دليل اصلي بيماري را پيدا کرد، به آن فشار خون بالاي اوليه گفته مي‌شود. احتمال ايجاد فشار خون بالاي اوليه در سنين بالا بيشتر است.
وي ادامه داد: علت ۵ تا ۱۰ درصد فشار خون‌ها معلوم است؛ در اين موارد معمولا مشکل از يک بيماري زمينه‌اي مانند بيماري‌هاي کليوي، تومورهاي غده فوق کليوي و بيماري‌هاي مادرزادي قلب شروع مي‌شود. نام اين نوع فشار خون، فشار خون بالاي ثانويه است؛ اين بيماري به طور ناگهاني ظاهر مي‌شود و شدتش هم معمولا بيشتر از نوع اوليه است.
چگونه متوجه بالا رفتن فشار خون خود شويم؟
عفراوي گفت: متاسفانه اين بيماري، براي مدت‌هاي طولاني ممکن است هيچ علامت خاصي نداشته باشد و به همين دليل فشار خون بالا را به يک قاتل آرام و بي سر و صدا تبديل مي‌کند. تنها تعداد اندکي از مبتلايان ممکن است در همان مراحل اوليه بيماري دچار سردردهاي گنگ، سرگيجه يا خون دماغ شوند اما در بيشتر موارد، اين علائم وقتي ايجاد مي‌شوند که فشار خون افزايش زيادي پيدا کرده و برخي عوارض را هم ايجاد کرده است.
وي عنوان کرد: براي اندازه گيري فشارخون بايد آن را چند بار و در چند روز اندازه گرفت؛ اگر فشار خون يک فرد به طور دائمي بالاتر از حد طبيعي باشد، اصطلاحا گفته مي شود اين فرد به فشار خون بالا يا پرفشاري خون مبتلا شده است.
علائم فشارخون بالا
کارشناس بيماري‌هاي غير واگير مرکز بهداشت خوزستان گفت: تاري ديد، سردرد ناحيه پشت سر، سرگيجه، خون دماغ، تنگي نفس شبانه يا هنگام فعاليت، تپش قلب، درد قفسه سينه، نامنظمي ضربان قلب و خستگي زودرس برخي از علامت‌هاي فشارخون هستند.
وي افزود: عوامل زمينه‌سازي وجود دارند که مي‌توانند به افزايش احتمال بروز فشارخون بالا در افراد منجر شود. با افزايش سن، خطر بروز فشار خون بالا بيشتر مي‌شود. افزايش فشار خون در اوايل ميانسالي و تا ۵۵ سالگي در مردان بيشتر است اما زنان بعد از يائسگي بيشتر در معرض اين بيماري هستند.
عفراوي بيان کرد: اين بيماري در سياه‌پوست‌ها شايع‌تر است و معمولا در سن پايين‌تري هم بروز مي‌کند و عوارض آن هم بيشتر و شديدتر است. افرادي که در خانواده سابقه اين بيماري را دارند، احتمال ابتلاي بيشتري به فشار خون بالا دارند. همچنين هر چه وزن بيشتر باشد، قلب بايد براي تغذيه بافت‌هاي بدن خون بيشتري به رگ‌ها بفرستد.
عواملي که فشار خون را بالا مي‌برند
وي عنوان کرد: افزايش حجم خون در گردش موجب افزايـش احتمال فشار خون بالا مي‌شود؛ به خصوص در چاقي‌هاي شکمي، انسولين مقاوم به درمان سبب افزايش فشار خون مي‌شود. هر چه فرد کم تحرک‌تر باشد، تعداد ضربان‌هاي قلب‌تان بيشتر خواهد بود. افزايش ضربان قلب موجب بيشتر شدن کار قلب مي‌شود در نتيجه اين مساله، نيروي وارد بر رگ‌ها را افزايش مي‌دهد و طبيعتا فشار خون را بالا مي‌برد. همچنين کم‌تحرکي موجب افزايش وزن و پيامدهاي آن بر فشار خون مي‌شود.
کارشناس بيماري‌هاي غير واگير مرکز بهداشت خوزستان با اشاره به تاثير استفاده از دخانيات و الکل در بروز بيماري فشار خون بالا گفت: تنباکو هم اثر کوتاه‌مدت و هم اثر بلندمدت در افزايش فشار خون دارد. در کوتاه مدت تنباکو مي‌تواند به طور موقت سبب افزايش فشار خون شود. در بلندمدت، مواد شيميايي داخل تنباکو به ديواره شريان‌ها آسيب مي‌زند و آن‌ها را تنگ مي‌کند. هر چه قطر رگ کمتر شود، فشار خون بيشتر مي‌شود. الکل نيز مي‌تواند به قلب آسيب برساند و موجب افزايش فشارخون شود.
وي در خصوص تاثير مصرف بيش از اندازه سديم در بروز اين بيماري بيان کرد: وقتي از سديم حرف مي‌زنيم، در واقع از نمک صحبت مي‌کنيم که باعث مي‌شود کليه‌ها آب کمتري دفع کنند و به اين ترتيب مايع زيادي در بدن جمع شود. در افراد حساس به نمک، نگه داشتن آب بيشتر در بدن موجب افزايش حجم خون و در نتيجه، افزايش فشار خون خواهد شد.
عفراوي ادامه داد: در بدن تعادلي بين سديم و پتاسيم برقرار است. اگر يکي بالا برود، ديگري پايين مي‌آيد بنابراين اگر پتاسيم کم مصرف شود، سديم خون زياد مي‌شود و افزايش سديم يعني اينکه فرد در خطر فشار خون است. همچنين مصرف پتاسيم موجب کاهش انقباض عضلات عروق مي‌شود.
وي عنوان کرد: استرس هم موجب افزايش موقت اما شديد فشارخون مي‌شود. بعضي سعي مي‌کنند با سيگار کشيدن، نوشيدن الکل يا غذا خوردن بيشتر، استرس خود را کم کنند اما اين در بلندمدت مي‌تواند سبب افزايش فشار خون شود.
کارشناس بيماري‌هاي غير واگير مرکز بهداشت خوزستان گفت: کلسترول بـالا، بيماري ديابت، بعضي بيماري‌هاي کليوي، حاملگي و وقفه تنفسي حين خواب ديگر عوامل موثر در بالا رفتن فشار خون هستند. بارداري هم از عواملي است که مي‌تواند در برخي زنان باردار افزايش فشار خون را به همراه داشته باشد.
فشارخون طبيعي چند است؟
وي افزود: فشارخون معمولا با دو عدد گفته مي‌شود؛ عدد اول يا بالاتر، فشار سيستوليک است که فشار وارد بر سرخرگ‌ها را در حالت انقباض قلب نشان مي‌دهد و عدد دوم يا پايين‌تر، فشار دياستوليک است که همين فشار را در فاصله بين دو انقباض قلب نشان مي‌دهد. پزشک‌ها فشار خون را با واحد ميليمتر جيوه بيان مي‌کنند اما استفاده از واحد سانتيمتر جيوه بين مردم رايج‌تر است. وقتي مي‌گوييم فشار خون فردي ۱۲ روي ۸ است، در واقع فشار سيستوليک او ۱۲۰ ميليمتر جيوه و فشار دياستوليک او ۸۰ ميليمتر جيوه است. اين ميزان، همان ميزاني است که بيشتر پزشکان به عنوان مرز فشار خون طبيعي از آن ياد مي‌کنند.
عفراوي گفت: البته بايد تاکيد کرد که تنها با يک بار اندازه‌گيري فشار خون نمي‌شود به کسي برچسب اين بيماري را زد. فشار خون را بايد در چند نوبت و در موقعيت‌ها و زمان‌هاي مختلف اندازه گرفت.
عوارض فشار خون بالا
وي بيان کرد: اگر فشار وارد بر ديواره داخلي سرخرگ‌ها زياد شود، شريان‌ها دچار آسيب مي‌شوند و به دنبال آن، عضو آسيب مي‌بيند. فشار خون بالا عوارض زياد و متفاوتي ايجاد مي‌کند و بر اساس اينکه عروق کدام عضو از اعضاي بدن، از فشار خون بالا بيشتر آسيب ببيند، عوارض همان عضو در بيمار بيشتر ديده مي‌شود.
کارشناس بيماري‌هاي غير واگير مرکز بهداشت خوزستان گفت: افزايش ناگهاني و شديد فشار خون، سبب آسيب مغزي و بروز احساس گيجي و کاهش سطح هوشياري، سردرد و تشنج مي‌شود. تصلب شرايين در رگ‌هاي مغز بر اثر افزايش فشار خون نيز مي‌تواند موجب بروز سکته مغزي شود. فشارخون بالا مي‌تواند سوخت و ساز بدن را دچار مشکل کند و بر فرآيندهاي تفکر، حافظه و يادگيري هم تاثير بگذارد. اختلال شناختي و زوال عقل نيز بين بيماران مبتلا به فشار خون بيشتر از ديگر افراد است.
وي افزود: فشارخون بالا معمولا علامت ندارد اما گاهي علائمي مانند تاري ديد که بيشتر به علت بروز عوارض ناشي از فشار خون بالا است، بروز خواهد کرد. عوارض چشمي اين بيماري ناشي از ضخامت، باريکي و تغييرات در عروق ته چشم است که موجب کاهش ديد يا فقدان بينايي مي‌شود.
عفراوي گفت: سکته قلبي و نارسايي قلبي از عوارض مهم اين بيماري هستند. افزايش فشار وارد بر ديواره سرخرگ‌ها موجب سفت و سخت شدن ديواره آن‌ها مي‌شود و اين، همان چيزي است که در زبان عاميانه به آن تصلب شرايين مي‌گويند. تصلب شرايين به مرور زمينه‌ساز حمله قلبي و ديگر مشکلات عروقي خواهد بود. همچنين ممکن است با افزايش فشار خون، ديواره رگ ضعيف شود و در همان قسمت برآمده شود؛ به اين حالت، آنوريسم مي‌گويند.
وي افزود: نارسايي قلبي نيز يکي ديگر از عوارض بلندمدت افزايش فشارخون است. وقتي عضله قلب مجبور باشد عمل تلمبه کردن خون را در برابر سرخرگ‌هايي با ديواره ضخيم‌تر و فشار بالاتري انجام بدهد، به تدريج ضخيم مي‌شود و در درازمدت توانايي تلمبه کردن خون را از دست مي‌دهد و دچار نارسايي مي‌شود. افزايش فشار وارد بر ديواره سرخرگ‌ها سبب سفتي و سختي سرخرگ‌ها مي‌شود و آسيب قلبي ناشي از افزايش فشار خون مداوم، سبب بروز سکته قلبي مي‌شود.
کارشناس بيماري‌هاي غير واگير مرکز بهداشت خوزستان گفت: در افراد مبتلا به فشار خون بالا احتمال بروز ديابت بيشتر است. افزايش تدريجي و مداوم فشار خون، سبب ضعيف و باريک شدن عروق کليوي مي‌شود و مي‌تواند منجر به آسيب کليوي و نارسايي مزمن کليوي شود. بايد توجه شود بعد از ۵۰ سالگي، موارد افزايش فشار سيستوليک بيشتر ديده مي‌شود زيرا در اين سنين رايج‌ترين نوع بيماري فشار خون، همان نوعي است که در آن، فشار خون سيستوليک افزايش پيدا مي‌کند اما فشار دياستوليک طبيعي باقي مي‌ماند.
فشار خون بالا درمان نمي‌شود، تنها کنترل مي‌شود
وي تصريح کرد: تقريبا يک نفر از هر سه نفر ۳۵ تا ۶۴ ساله و يک نفر از هر دو نفر در سن بالاي ۶۵ سالگي به فشار خون دچار مي‌شوند. فشار خون بالا از بيماري‌هايي نيست که بتوان آن را درمان قطعي کرد و پس از پايان درمان، زندگي را مانند گذشته ادامه داد. اين بيماري تا آخر عمر نياز به مراقبت و توجه دارد.
کارشناس بيماري‌هاي غير واگير مرکز بهداشت خوزستان گفت: مصرف دارو تنها بخشي از درمان بيماري فشار خون است. در کنار درمان دارويي، افراد مبتلا به بيماري فشار خون بالا بايد روش زندگي خود را تغيير بدهند.
وي ادامه داد: براي کنترل فشار خون بايد به توصيه‌هايي توجه کرد. بايد به يک برنامه غذايي هدف‌دار و مخصوص بيماران فشار خوني روي آورد. کاهش مصرف چربي، مصرف روغن مايع به جاي روغن جامد، افزايش مصرف انواع سبزي‌ها و ميوه‌ها، حبوبات و مواد غذايي سبوس‌دار و لبنيات کم‌چرب، کاهش مصرف نمک و غذاهاي شور و افزايش مصرف پتاسيم، پخت غذا به روش‌هاي صحيح مانند بخارپز يا آب‌پز و پرهيز از سرخ کردن غذاها نمونه‌هايي از اصول تغذيه سالم است.
عفراوي گفت: در صورت وجود اضافه وزن، بايد کاهش وزن و رسيدن به وزن طبيعي مورد توجه قرار بگيرد. کاهش وزن حتي به اندازه دو کيلوگرم، اثر فوق‌العاده‌اي بر کاهش فشار خون خواهد داشت. برخي بررسي‌ها نشان داده است که کاهش يک کيلوگرم وزن اضافه، فشار خون را يک ميليمتر جيوه کاهش مي‌دهد.
وي افزود: انجام ورزش روزانه و منظم براي مبارزه با کم‌تحرکي براي رسيدن به وزن مناسب کمک‌کننده است. انجام حداقل نيم ساعت فعاليت بدني با شدت متوسط در حداقل پنج روز در هفته را مي‌توان به عنوان يک الگوي مناسب در نظر گرفت. افراط در مصرف نمک يکي از مهم‌ترين عوامل خطرساز در ابتلا به فشار خون بالا است، بنابراين بايد مصرف نمک کاهش يابد.
کارشناس بيماري‌هاي غير واگير مرکز بهداشت خوزستان گفت: مصرف تنباکو سبب مي‌شود که سرعت ساخته شدن پلاک در ديواره سرخرگ‌ها افزايش پيدا کند و بيمار فشارخوني با عوارض قلبي عروقي بيماري روبه‌رو شود. اگر کنار گذاشتن دخانيات براي فرد دشوار است، بايد از پزشک براي حل اين مشکل کمک گرفت.
وي بيان کرد: حتي در افرادي که فشار خون بالا ندارند، خوردن الکل مي‌تواند سبب افزايش فشارخون شود، بنابراين لازم است همه افراد از نوشيدن الکل پرهيز کنند.
عفراوي با تاکيد بر لزوم کاهش استرس بيان کرد: براي کاهش استرس بايد از روش‌هاي مختلفي استفاده کرد. کار نکردن بيشتر از اندازه عادي، داشتن خواب کافي، تنفس آرام و عميق، پرهيز از اضطراب، کنار گذاشتن افکار منفي و مزاحم، گسترش روابط دوستانه با ديگران و صبوري و خوش‌بين بودن، تاثير چشمگيري بر کنترل فشارخون دارد. اگر با اين کارها نتوانيد استرس را کاهش بدهيد بايد از يک روانشناس يا روانپزشک کمک بگيريد.
اندازه‌گيري فشار خون
وي افزود: اندازه‌گيري فشار خون بايد طبق يک روال ثابت انجام شود. اندازه‌گيري فشار خون در خانه، اين حسن را دارد که فشار اندازه‌گيري شده به اندازه واقعي بسيار نزديک است و تحت استرس و خستگي افزايش نيافته است. بهتر است دستگاه‌هاي اندازه‌گيري فشار خوني که به دور مچ يا انگشت بسته مي‌شوند، استفاده نشود. همچنين در زمان ملاقات با کارکنان بهداشتي و يا پزشک، از آن‌ها درخواست کنيد فشار خون شما را اندازه‌گيري کنند.
کارشناس بيماري‌هاي غير واگير مرکز بهداشت خوزستان گفت: در اندازه‌گيري فشار خون بايد به ياد داشته باشيد که از نيم ساعت قبل، از مصرف غذا و نوشيدني به ويژه قهوه و چاي خودداري کنيد و فعاليت بدني نداشته باشيد. خالي بودن مثانه، مصرف نکردن سيگار و قرار نداشتن تحت فشارهاي عصبي کمک مي‌کند که اندازه‌گيري فشار خون دقيق تر انجام شود. اندازه‌گيري مرتب و درست فشار خون به بيمار و پزشک کمک مي‌کند تا به ميزان اثربخشي دارو و عوارض احتمالي بيماري آگاهي پيدا کنند.
وي بيان کرد: دارو بايد طبق دستور و در ساعت‌هاي تعيين‌شده مصرف شود. اگر عوارض دارو آزاردهنده است يا دارو گران است، پيش از هر تصميمي و انجام هر کاري بايد با پزشک مشورت کرد زيرا هر گونه اقدام خودسرانه براي تغيير دارو يا روش استفاده آن مي‌تواند خطرهاي زيادي به دنبال داشته باشد.
عفراوي گفت: در درمان بيماري فشار خون، دو نفر مهم‌ترين نقش را دارند، اولي بيمار و دوم پزشک بيمار بنابراين وقتي درمان فشار خون به درستي انجام خواهد شد که اين دو نفر نهايت همکاري را براي درمان داشته باشند.
انتهاي پيام/590پ